Η σωστή διατροφή συμβάλει στην ποιότητα ζωής και περιορίζει τις επιπτώσεις των νοσημάτων.
Αιτίες θανάτου στην Τρίτη ηλικία είναι
- Καρδιαγγειακά
- Εγκεφαλικά
- Νεοπλασματικά νοσήματα (επηρεάζονται από το περιβάλλον και την ηλικία)
Το 1900 οι αιτίες θανάτου ήταν λοιμώδους αιτιολογίας όπως η πνευμονία και η ελονοσία.
Κατά την γήρανση περιορίζονται οι φυσιολογικές εφεδρείες σε όλα τα όργανα έτσι όταν ένας ηλικιωμένος νοσεί εμφανίζει επιβάρυνση από άλλα οργανικά συστήματα που δεν σχετίζονται άμεσα με την ασθένειά του.
Γηριατρική είναι ο κλάδος της ιατρικής που έχει ως κύριο στόχο την καθυστέρηση της εμφάνισης νόσου στο τέλος του φυσιολογικού κύκλου ζωής του ανθρώπου.
Παράγοντες που επιβραδύνουν τον ρυθμό της γήρανσης είναι
- Τακτικά και ισορροπημένα γεύματα,
- Απουσία ή μέτρια κατανάλωση αλκοόλ,
- Διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους,
- Τακτικός κι επαρκής ύπνος,
- Αποχή από το κάπνισμα,
- Τακτική φυσική δραστηριότητα
Φυσιολογικές μεταβολές κατά την 3η ηλικία αφορούν την
- Σύνθεση σώματος ( μειώνεται η μυϊκή μάζα σταδιακά και αυξάνεται το ποσοστό του λίπους)
- Λειτουργία των ιστών που μειώνεται
- Και τέλος στον μεταβολισμό που επίσης μειώνεται.
Σαρκοπενία είναι η κατάσταση όπου συμβαίνει απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης λόγω της ηλικίας. Χωρίζεται στην καχεξία λόγω φλεγμονωδών νόσων και την απώλεια μυϊκής μάζας λόγω πείνας ή προχωρημένης νόσου.
Η καχεξία επηρεάζει αρνητικά την ισορροπία το βάδισμα και την ικανότητα της εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων. Σε 28 χώρες της ΕΕ από σαρκοπενία πάσχουν 11-20 εκατ. Άνθρωποι και το 2045 ο αριθμός θα αυξηθεί κατά 32,4 εκατ.
Συνέπειες γήρατος στην διατροφή
Το 10-20% των ηλικιωμένων που ζουν σε σπίτια και το 60% που ζουν σε ιδρύματα εμφανίζουν διατροφικά ελλείμματα, χαμηλό βάρος, προβλήματα κίνησης και χρόνιες παθήσεις.
Ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά
Το BMR σε άτομα 60-90 ετών κυμαίνεται μεταξύ 1400-1800 kcals/ημέρα (60-65% της ολικής ενέργειας που χρησιμοποιείται από έναν ενεργητικό ενήλικα).
Πρωτείνη
Μειώνεται ο ρυθμός σύνθεσης αποδομής πρωτεϊνών.
Ακόμη και καλής θρέψης άτομα παρουσιάζουν απώλεια αζώτου απότοκη της τρίτης ηλικίας.
Υπολογίζεται ότι η ολική συγκέντρωση αζώτου μειώνεται από 1320 σε νεαρούς ενήλικες σε 1070 γρ. σε ηλικιωμένους.
Οι προτεινόμενες ποσότητες πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας σε άτομα άνω των 51 ετών είναι
1 gr/kg σωματικού βάρους
63 gr στους άνδρες
50 gr στις γυναίκες
Γενικότερα το 12-14% των ημερήσιων προσλαμβανόμενων θερμίδων πρέπει να προέρχεται από πρωτεΐνες.
Οι ανάγκες αυξάνονται σε καταβολική νόσο όπως σε νεοπλασίες και λοιμώξεις κατά 0,2 γρ, ενώ σε νεφροπαθείς μειώνονται.
Υδατάνθρακες
Το 55-60% των ημερήσιων προσλαμβανόμενων θερμίδων πρέπει να καλύπτεται από υδατάνθρακες.
Από αυτά το 45-50% να περιέχει σύνθετους υδατάνθρακες (αμυλούχες τροφές, φρούτα και λαχανικά)
Το 10% να περιέχει επεξεργασμένα σάκχαρα.
Λίπος
Το 30-35% των προσλαμβανόμενων θερμίδων να προέρχεται από λίπος
Τα επίπεδα χοληστερόλης ορού αυξάνουν με την πάροδο της ηλικίας μέχρι τα 65 έτη περίπου, καθώς αυξάνει και το ποσοστό λίπους του σώματος σε άνδρες και γυναίκες.
Ο κύρια σχετιζόμενος διατροφικός παράγοντας με την καρδιοαγγειακή νόσο φαίνεται να είναι η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων
Τα κορεσμένα λίπη και τα trans λιπαρά οξέα έχουν συσχετιστεί από πολλές μελέτες με αυξημένη εμφάνιση καρδιαγγειακών συμβάντων
Ω3 λιπαρά οξέα
Η κατανάλωση ψαριών ιχθυέλαιων και ω3 λιπαρών οξέων αποτελεί πεδίο ερευνητικού ενδιαφέροντος γιατί τα προϊόντα αυτά βελτιώνουν την μνήμη, ανακουφίζουν από συμπτώματα κατάθλιψης και περιορίζουν την εμφάνιση καρδιακής νόσου.
Συνίσταται κατανάλωση 2 μερίδων λιπαρού ψαριού την εβδομάδα.
Φυτικές ίνες
Οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε ίνες έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, λόγω της σχέσης τους με την εμφάνιση σε μικρότερη συχνότητα υψηλής
αρτηριακής πίεσης, διαβήτη, παχυσαρκίας, στεφανιαίας νόσου και καρκίνου του εντέρου.
Οι συστάσεις των ειδικών είναι 20 με 35 γραμ. φυτικών ινών την ημέρα.
Ο πρωτόγονος άνθρωπος έπαιρνε περίπου 100 με 150 γραμ. ημερησίως.
Μελέτη επτά χωρών
Η μελέτη των Επτά Χωρών των Keys et al, διερεύνησε μεταξύ άλλων παραμέτρων, τον ρόλο μιας δίαιτας πλούσιας σε μονοακόρεστα στην καρδιοαγγειακή νόσο. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τέτοιου τύπου δίαιτες ελαττώνουν τα επίπεδα χοληστερίνης ορού.
Η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αποτελεί στρατηγική πρόληψης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΑΕΕ). Η Μεσογειακή Διατροφή και η Δίαιτα DASH έχουν συσχετιστεί με μείωση συχνότητας ΑΕΕ και υπέρτασης. Επίσης η Μεσογειακή Διατροφή είναι ιδανική για ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη.
Η επαρκής πρόσληψη Ca (γαλακτοκομικά, τυριά) καθώς και της βιταμίνης D είναι σημαντικές για την οστική αναδόμηση.
Νερό
Οι ανάγκες σε ηλικιωμένους είναι οι ίδιες όπως στους ενήλικες (1 ml/ kcal) ελάχιστη κατανάλωση 1500ml.
Ροφήματα όπως πράσινο τσάι (φλαβονοειδή), καφές και μαύρο τσάι (κάλιο), γάλα (Ca, D, ριβοφλαβίνη), χυμός φρούτων και λαχανικών συμβάλουν στην ενυδάτωση παρέχοντας κι άλλα θρεπτικά συστατικά.
Η μεσογειακή διατροφή στην Τρίτη ηλικία
Τρία ήταν τα χαρακτηριστικά της Μεσογειακής δίαιτας:
- Η μεγάλη κατανάλωση λιπιδίων (40-43% των θερμίδων), τα περισσότερα εκ των οποίων προέρχονταν από το μονοακόρεστο ελαικό οξύ του ελαιόλαδου
- Η μεγάλη κατανάλωση άρτου, λαχανικών και φρούτων.
- Η μέτρια ημερήσια κατανάλωση πρωτεϊνών (10% των ημερήσιων θερμίδων), τα 85% των οποίων ήταν φυτικής προέλευσης.
Επίσης υπήρχε μέτρια κατανάλωση οινοπνεύματος σε κάθε γεύμα.
Στους ηλικιωμένους, η Μεσογειακή δίαιτα είναι ευεργετική για την υγεία και ίσως η μακροβιότητα των Μεσογειακών λαών να μπορεί να εξηγηθεί από τις διατροφικές τους συνήθειες.
Είναι όμως πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η δίαιτα ως σύνολο και όχι κάθε θρεπτικό συστατικό της χωριστά, εμφανίζει ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία και τη μακροβιότητα.
Ο ρόλος της δίαιτας είναι σημαντικός στην πρόληψη της στεφανιαίας νόσου και οι αποδεκτές συστάσεις για τη διατήρηση της καρδιοαγγειακής υγείας περιλαμβάνουν ημερήσια πρόσληψη
- χοληστερόλης <300 mg,
- πρόσληψη λίπους <30% της ολικής ενέργειας,
- < 10% κορεσμένα λίπη.
Η μεσογειακή διατροφή είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες κι έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
