Η καφεΐνη είναι το πιο συχνά καταναλισκόμενο ψυχοδιεγερτικό (αλκαλοειδές) παγκόσμια επειδή υπάρχει στον καφέ ο οποίος είναι το δεύτερο υγρό σε κατανάλωση στον κόσμο μετά το νερό.
Παρά τις ευεργετικές επιδράσεις του καφέ στον ενήλικο πληθυσμό ο ρόλος της στα παιδιά παραμένει ασαφής. Η καφεΐνη βρίσκεται στην σοκολάτα, στα αναψυκτικά, στον καφέ και στο τσάι. Πολλά από αυτά τα προϊόντα καταναλώνονται από παιδιά κι εφήβους και μάλιστα υπάρχει μια τεράστια διαφημιστική βιομηχανία που στοχεύει στον πληθυσμό αυτό. Η πιο συχνή καταναλισκόμενη πηγή καφεΐνης σε ανήλικα παιδιά παραμένει η σοκολάτα.
Οι επιδράσεις της καφεΐνης στα παιδιά μπορούν να χωριστούν σε θετικές κι αρνητικές. Στις θετικές περιλαμβάνεται η αυξημένη βραχυπρόθεσμη διέγερση , η αυξημένη κινητική δραστηριότητα, η αντίληψη και νοημοσύνη μακροπρόθεσμα, η βελτιωμένη σωματική απόδοση τόσο σε αερόβιες όσο και σε αναερόβιες συνθήκες. Στις αρνητικές επιπτώσεις περιλαμβάνονται αλλαγές στον κύκλο του ύπνου οι οποίες θα μπορούσαν έμμεσα να μεταβάλουν το βάρος, την ανάπτυξη των παιδιών και να αυξήσουν την ευαισθησία σε συναισθηματικό επίπεδο (άγχος και κατάθλιψη).
Η υπερβολική χρήση καφεΐνης από παιδιά έχει ανησυχήσει εκτός των γονιών και την επιστημονική κοινότητα επειδή η πρόσληψη καφεΐνης επηρεάζει αρνητικά τις περισσότερες γνωστικές λειτουργίες που περιλαμβάνουν την:
- Κατανόηση λεξιλογίου,
- Μνήμη εργασίας,
- Γνωστική ευελιξία,
- Ταχύτητα επεξεργασίας,
- Επεισοδιακή μνήμη,
- Ανασταλτικός έλεγχος,
- Αποκωδικοποίηση ανάγνωσης.
Επίσης συμβάλει σε προβλήματα ύπνου και στην συμπεριφορά των παιδιών.
Σχετίζεται με
- Πρωινή κόπωση,
- Ανήσυχο ύπνο,
- Διαταραχή της ρουτίνας του ύπνου . Ο μεταβολισμός των παιδιών αυξάνεται τη νύχτα. Ο κύκλος ύπνου στα παιδιά απαιτεί σταθερότητα, συνέπεια και περισσότερες ώρες σε σχέση με τους ενήλικες. Οποιαδήποτε μεταβολή στον κύκλο του ύπνου θέτει έμμεσα σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική ανάπτυξη των παιδιών. Παιδιά με μειωμένο ή διαταραγμένο ύπνο παρουσιάζουν γνωστικά και συμπεριφορικά προβλήματα όπως μειωμένη προσοχή, μειωμένη μνήμη, μειωμένη σχολική απόδοση, μειωμένη εκτελεστική λειτουργία, αυξημένη υπερκινητικότητα, αυξημένη επιθετικότητα, αυξημένες ημέρες ασθενείας, συμπτώματα κατάθλιψης και προβλήματα διάθεσης. Οι μεταβολές των συναισθηματικών καταστάσεων, το άγχος και η κατάθλιψη που προάγει η καφεΐνη είναι άμεση και ανάλογη με την ποσότητα που καταναλώνεται.
- Προβληματική εσωτερικοποίηση συμπεριφοράς κατά την διάρκεια της ημέρας. Η εσωτερίκευση της συμπεριφοράς ορίζεται ως ένας υπερ-έλεγχος των συναισθημάτων (όπως η κοινωνική απόσυρση, η απαίτηση για προσοχή, τα συναισθήματα κατωτερότητας, η εξάρτηση) με συμπτώματα που περιλαμβάνουν άγχος, κατάθλιψη και ψυχοσωματοποίηση.
Άλλες μεταβολικές επιδράσεις αφορούν αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και την αναπνευστική λειτουργία.
Συνολικά σχετικά λίγα είναι γνωστά για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της καφεΐνης στην υγεία στον παιδιατρικό πληθυσμό. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι και άλλα συστατικά των δημοφιλών καφεϊνούχων ποτών και σοκολάτας όπως η ζάχαρη, η θεοβρωμίνη, το γκουαρανά, επίσης επηρεάζουν τον ύπνο και την συμπεριφορά των παιδιών. Η υπερκατανάλωση ζάχαρης σχετίζεται με μικρή διάρκεια ύπνου ιδιαίτερα σε αγόρια.
Η υπερκατανάλωση καφεΐνης από ανηλίκους θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες για την υγεία ειδικά όταν συνυπάρχει με άλλες ουσίες όπως η ταυρίνη που συνήθως βρίσκεται στα ενεργειακά ποτά.
Οι θετικές επιδράσεις της καφεΐνης στο μεταβολισμό των παιδιών είναι:
- Βελτίωση της διανομής ενέργειας στο κεντρικό νευρικό σύστημα (χωρίς να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο κατανάλωσης.)
- Βελτίωση της σωματικής απόδοσης. Η καφεΐνη θα μπορούσε να βελτιώσει τη σωματική απόδοση των παιδιών με δοσοεξαρτώμενο τρόπο.
- Βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας ως θεραπευτικός παράγοντας όταν υπάρχει μια μεταβολή στον εγκέφαλο ή αναπνευστική δυναμική, ως ΔΕΠ-Υ ή άπνοια της προωρότητας.
Τα πιο σοβαρά συμπτώματα που σχετίζονται με την υπερδοσολογία καφεΐνης περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, ανησυχία, άγχος, κοκκινίλα στο πρόσωπο, συχνοουρία, υψηλό καρδιακό ρυθμό και καρδιακή αρρυθμία. Η υπερδοσολογία μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σοβαρές καταστάσεις όπως επιληπτικές κρίσεις και καρδιακή ανακοπή.
Η Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία δεν συνιστά λήψη καφεΐνης σε παιδιά κάτω των 12 ετών κι ενεργειακών ποτών για όλα τα παιδιά κι εφήβους. Προτείνουν επίσης τον περιορισμό της καφεΐνης σε μέγιστο 100 mg ημερησίως για τα άτομα ηλικίας 12-18 ετών.
100 γρ. σοκολάτα περιέχει περίπου 45 mg Καφεΐνης.
330 ml αναψυκτικό τύπου κόλα περιέχει περίπου 30 mg καφεΐνης.
330 ml ενεργειακό ποτό περιέχει περίπου 80 mg καφεΐνης όσο 1 εσπρέσο.
Πηγές
Torres-Ugalde, Y. C., Romero-Palencia, A., Román-Gutiérrez, A. D., Ojeda-Ramírez, D., & Guzmán-Saldaña, R. (2020). Caffeine Consumption in Children: Innocuous or Deleterious? A Systematic Review. International journal of environmental research and public health, 17(7), 2489. https://doi.org/10.3390/ijerph17072489
Watson, E. J., Banks, S., Coates, A. M., & Kohler, M. J. (2017). The Relationship Between Caffeine, Sleep, and Behavior in Children. Journal of clinical sleep medicine : JCSM : official publication of the American Academy of Sleep Medicine, 13(4), 533–543. https://doi.org/10.5664/jcsm.6536 Zhang, H., Lee, Z.X. & Qiu, A. Caffeine intake and cognitive functions in children. Psychopharmacology237, 3109–3116 (2020). https://doi.org/10.1007/s00213-020-05596-8
